DHEA, niet te verwarren met het vetzuur DHA, is een super belangrijk hormoon van waaruit allerlei (geslachts)hormonen gemaakt worden, zoals testosteron en oestrogeen. Het speelt een grote rol op het gebied van fertiliteit. Helaas beginnen de DHEA waarden na je 25e levensjaar langzaam te dalen. Probeer je dus op je 35e zwanger te worden, dan heb je kans dat je veel minder goed in de DHEA zit. Hier lees je wat je kunt doen om ervoor te zorgen dat je je DHEA levels -op een natuurlijke manier!- hoog kunt houden.
–> Gelijk weten wat je zelf kan doen? Klik hier.
DHEA en vruchtbaarheid
Wat is DHEA?
DHEA is één van de vele hormonen die je lichaam aanmaakt, en niet zo’n beetje ook. Er wordt van dit specifieke hormoon dagelijks heel veel geproduceerd. Het is zelfs zo, dat elke cel in je lichaam omringd is door maar liefst 1.000 van deze DHEA moleculen. Over een dag bezien maak je er zo pakweg 200 miljard van aan. En dat is niet voor niks. DHEA is namelijk de voorloper van veel andere hormonen. Testosteron en oestrogeen zijn er daar twee van. Onze bijnieren hebben de dankbare taak gekregen om DHEA te produceren en daarnaast doen ook de geslachtsorganen en de hersenen een duit in het zakje. Waaruit ze dat DHEA dan produceren? Uit cholesterol. Ja, ondanks dat cholesterol zo’n slechte naam heeft, is cholesterol eigenlijk goed voor je (over HDL hebben we het dan) en is voor de aanmaak van DHEA dus super belangrijk!
Hoe beïnvloedt DHEA je vruchtbaarheid?
Zoals we al lazen staat DHEA aan de basis van andere belangrijke hormonen, zoals testosteron. Een misvatting is dat testosteron alleen bij mannen aangemaakt wordt, wat dus niet zo is. Ook vrouwen hebben testosteron nodig. Testosteron is namelijk super belangrijk in het allereerste beginstadium, wanneer de follikels nog moeten rijpen. DHEA stimuleert de groei van die mini follikels. (*383) Is er in die fase niet genoeg DHEA beschikbaar, dan rijpen de follikels niet verder. In sommige gevallen doen ze dat wel, maar dan zijn ze vaak van slechte kwaliteit. In veel fertiliteitsklinieken wordt DHEA gelijk ingezet bij vrouwen die een lage eicelreserve hebben of die de veertig gepasseerd zijn. (*389) omdat uit onderzoek blijkt dat DHEA inderdaad invloed heeft op de vruchtbaarheid. Turkse artsen gaven vrouwen gedurende zes weken driemaal daags 25 mg DHEA en de uitkomst was opzienbarend: er werden verschillen gemeten in zowel het follikelstimulerend hormoon, het aantal antrale follikels, de oestradiol levels, het anti-müllerian hormoon en inhibine B. Bovendien leverde DHEA suppletie meer én betere kwaliteit eicellen op (*384) En het mooie is, dat de resultaten los stonden van de leeftijd die de vrouwen hadden.
Daalt DHEA als je ouder wordt?
Tja, helaas wel. Het piekt als je tussen de 20-25 jaar bent en begint daarna te dalen. Zo sterk zelfs dat je, op je 65e, nog maar zo’n 10 à 20 procent over hebt van wat je rond je 20e aan DHEA bezat. Aan leeftijd valt weinig te doen, maar gelukkig zijn er wel tal van manieren om de DHEA productie te blijven stimuleren, zodat we niet op restjes hoeven teren. In fertiliteitsklinieken worden je DHEA levels gemeten, maar je kunt dat ook eenvoudig thuis doen, door middel van een speekseltest. Zo weet je of bij jou de daling al ingezet is, en of het raadzaam is om de DHEA productie wat te ondersteunen.
Wat zijn normale DHEA levels?
Maar wat zijn dan normale DHEA levels? En wanneer is suppletie aan te raden? Hieronder een overzichtje met ‘normale’ levels. Over het exacte punt waarop DHEA suppletie nodig is zijn geen harde feiten bekend. Nog niet. Maar als standaard wordt vaak genomen dat, wanneer het om fertiliteit gaat, de levels liefst aan de hoge kant van normaal moeten liggen. En dan zijn er nog artsen die zelfs dát te laag vinden en nog hogere waardes nastreven. Er zijn 2 soorten testen die je kan laten uitvoeren. Een bloedtest (via je fertiliteitsarts) of een speekseltest (die kan je zelf thuis doen).
DHEA levels in speeksel voor vrouwen*
- 21-30 jaar 73.5 – 780.7 pg/ml
- 31-40 jaar 124.5 – 745.1 pg/ml
- 41-50 jaar 85.7 – 480.8 pg/ml
*per lab kunnen de waarden iets verschillen. De waarden voor bloedserum zijn anders dan voor een speekseltest.
Wat doet DHEA in je lijf?
Naast dat DHEA belangrijk is voor de productie van geslachtshormonen en een grote rol speelt in je vruchtbaarheid, doet het nog veel meer in je lijf. Van alle markten thuis, dit hormoon!
- Het zorgt ervoor dat er meer neurotransmitters zoals serotonine (het happy hormoon!) en GABA (het rust-in-je-kop-hormoon!) vrijkomen. In mijn praktijk zie ik dat ongeveer 80% van de mensen een tekort heeft aan deze twee hormonen. Met alle (stressige en depri) gevolgen van dien.
- Het helpt je lichaam om meer groeihormonen aan te maken. Super belangrijk, want dit hormoon zorgt ervoor dat je lichaam goed kan herstellen. Daarnaast zorgt het er, samen met andere hormonen, ook voor dat het baarmoederslijmvlies goed op kan bouwen.
- Het helpt je libido te vergroten en te behouden.
- Het maakt je lichaam gevoeliger voor insuline, waardoor je een meer gebalanceerde bloedsuikerspiegel hebt. Wat dat met vruchtbaarheid te maken heeft? In de online basis cursus leer je daar meer over.
- Het helpt je helderder en beter na te denken. Ook niet verkeerd. DHEA verhoogt namelijk de elektrische activiteit tussen de cellen, waardoor opeens de wolken wegtrekken en je de boel weer helder ziet. Handig!
- Het versterkt het immuunsysteem, waardoor het niet over-actief wordt, maar ook voorkomt dat je minder vaak in de lappenmand ligt.
- Naast dat DHEA de fundering is voor de aanmaak van andere belangrijke hormonen, werkt het ook als stress-buffer. Ervaar je namelijk veel stress, en loop je als reactie daarop steeds cortisol aan te maken, dan kan DHEA in de bres springen en je gevoeligheid voor cortisol verminderen zodat de negatieve effecten van cortisol niet teveel impact hebben op je systeem. Die twee, cortisol en DHEA, houden elkaar in balans. Althans, dat is het idee. In de praktijk kan het wel eens anders zijn. Is de DHEA aanmaak namelijk niet optimaal, dan kan die moeilijk op tegen grote sloten cortisol.
Wat kan je zelf doen om DHEA te verhogen?
Dat DHEA met het voortschrijden der tijd daalt, daar hebben we niet zoveel zeggenschap over. Maar wat we wél kunnen doen, is lifestyle en voeding inzetten om DHEA een steuntje in de rug te geven. Zodat de waarden op een natuurlijk manier verhoogd kunnen worden. En eventueel suppleren als het minder goed gesteld is met je eicelkwaliteit, eicelreserve of leeftijd.
Lifestyle
- Less stress
De hoofdrolspeler in dit verhaal is…: stressreductie. Uit onderzoek blijkt namelijk écht dat DHEA stijgt wanneer je ontspannen bent, of mediteert. Gaaf toch? En iedereen kan het doen, gratis en voor niets. Adem in, adem uit..! Echt wel de moeite van het proberen waard, want uit dat onderzoek bleek dat na drie maanden oefenen (want ook ontspannen moet je leren!) bij mannen het DHEA hormoon met 23% steeg. Vrouwen hadden er zelfs nóg meer profijt van: daar steeg het hormoon met maar liefst 44%. Haal dat meditatiekussen maar weer van zolder. Allemaal aan de meditatie dus! Of aan de ontspanningsoefeningen van de fertiliteitsyoga. - Meer slaap
Een andere vorm van ontspanning, slaap namelijk, is ook heel belangrijk. Waarom? Omdat DHEA tijdens je slaap aangemaakt wordt. Slaap je slecht, of veel te weinig, dan is er niet genoeg ruimte om voldoende DHEA aan te maken. En loop je al snel in de min. Zeven à acht uur slaap per nacht is dus echt geen overbodige luxe in dit geval!
Voeding
Qua voeding is het vooral belangrijk om erop te letten dat je voldoende eiwitten eet. Die vormen namelijk de bouwstenen voor de productie van DHEA. Je hebt ze hard nodig! Trouwens, ook nog voor zo’n duizend andere processen in je lichaam. Best een goeie om op te letten dus! Start je dag lekker met een voedzaam en eiwitrijk ontbijt, zoals dit bijvoorbeeld. Heb je gelijk een flinke dosis eiwitten binnen en kan je er weer tot de lunch tegenaan.
DHEA suppleren?
In klinieken in Duitsland en Amerika wordt DHEA al standaard gesuppleerd bij vrouwen die een lage ovariële reserve hebben, geen succes hebben met IVF of ICSI behandelingen, of de veertig gepasseerd zijn. DHEA is geen ‘magic pil’ waarmee je binnen enkele dagen resultaat boekt. Nee, het werkt juist beter als je het langere tijd neemt. Uit de praktijk blijkt dan ook dat de resultaten, zoals meer eicellen van betere kwaliteit, over tijd steeds positiever worden. DHEA heeft namelijk zo’n drie maanden vóór de eisprong effect op je eicellen. Zie het als voorbereidend werk, om de meest fantastische eicellen te creëren die er zijn!
Waar schaf je het aan?
DHEA is vrij verkrijgbaar (zie shop), of je kunt om een voorschrift vragen van je arts. Hoe dan ook, voordat je bij gaat suppleren is het verstandig om een DHEA test te doen, zodat je precies weet waar je aan toe bent en je niet onnodig bij gaat slikken. Dat kan via een DHEA speeksel test, of een bloedtest. Overleg ook met je (fertiliteits)arts of therapeut voordat je eraan begint, het is een hormoon dat je cyclus kan beïnvloeden! In bepaalde omstandigheden neem je DHEA beter niet, zie onderaan in het roze blok.
Hoeveel neem je?
DHEA is en blijft een hormoon. Te hoge doseringen (meer dan 50mg) kunnen zorgen voor cystes op de eierstokken, zou wijst onderzoek uit*. Ik hou daarom de dosering liever laag (25mg).
Bijwerkingen?
In een gerenommeerde fertiliteitskliniek waar ze vaak DHEA aanbevelen, hebben ze tot nu toe geen echte bijwerkingen gevonden (*392) los van het feit dat het je cyclus eventueel iets kan verlengen. In sommige gevallen is dat wenselijk, in andere niet. De enige bijwerking die genoemd werd is meer energie (*393). Maar, eerlijk is eerlijk, ik hoor bijna altijd terug van vrouwen die het slikken vanuit de kliniek dat de eerste twee a drie maanden hun cyclus van de wap is. Vaak een week langer wordt. Of soms korter. Ergens is dat logisch, DHEA is immers een hormoon dat inwerkt op de eicelrijping.
Nog iets om in je achterhoofd te houden: wil je, terwijl je DHEA suppleert, je progesteron levels laten testen? Het kan zijn dat die nu iets hoger lijken dan ze in het echt zijn.
Wanneer neem je DHEA absoluut niet?
- Als je PCOS hebt. Heb je PCOS, of ben je PCOS gevoelig, dan kun je beter geen DHEA bijslikken. Het verhoogt namelijk de testosteron levels dan waardoor je bijvoorbeeld acné kunt krijgen, een vette huid, haaruitval of juist haargroei op het gezicht. (*390) Heb je PCOS, dan is het om die reden niet aan te raden om DHEA te slikken.
- Weet je niet of je PCOS hebt maar krijg je wel acne en haaruitval als je DHEA gebruikt , stop er dan ook mee.
- Krijg je tussentijdse bloedingen als je DHEA neemt, stop er dan ook mee. Dan ben je waarschijnlijk gevoelig voor oestrogeendominantie gerelateerde klachten zoals poliepen of vleesbomen. Die verergeren door DHEA.
- Heb je ooit hormoon-gerelateerde kanker gehad zoals baarmoederhalskanker of borstkanker, neem dan absoluut geen DHEA!
- Slik je medicatie, dan zijn er ook enkele contra-indicaties: diabetesmedicatie bijvoorbeeld, is geen goede combi met DHEA. En ook bipolaire stoornissen.
* https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29526798/
